Οι ιδεοληψίες είναι ένα αρνητικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει τις (πολιτικές) απόψεις πολλών ανθρώπων. Μοιραιά λοιπόν εμφανίζονται και στη διδασκαλία καθηγητών που αρνούνται να αλλάξουν, με αρνητικά αποτελέσματα στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Μία τέτοια ιδεοληψία είναι αυτή που επικρατεί στο χώρο των οικονομολόγων – εκπαιδευτικών και σχετίζεται με τη διδασκαλία της επιβολής «ανώτατης τιμής». Η λάθος επιστημονική προσέγγιση του θέματος έχει αρνητικές συνέπειες στην κατανόηση του μηχανισμού αλλά και στην βαθμολογία των μαθητών, όπως για παράδειγμα έγινε στο θέμα A.3 των πανελλαδικών εξετάσεων του 2021. Συγκεκριμένα, το θέμα ήταν διατυπωμένο ως εξής:
Για ένα αγαθό Ψ η αγοραία συνάρτηση ζήτησης είναι QD = 140-4Ρ και η αγοραία συνάρτηση προσφοράς είναι QS = 20+4Ρ. Το κράτος επιβάλλει ανώτατη τιμή PΑ = 10 χρηματικές μονάδες:
α. το πιθανό καπέλο που θα δημιουργηθεί στην αγορά είναι 5 χρηματικές μονάδες.
β. η μέγιστη τιμή στη «μαύρη αγορά» μπορεί να φτάσει έως και 20 χρηματικές μονάδες.
γ. στην αγορά θα δημιουργηθεί έλλειμμα 50 μονάδων προϊόντος.
δ. στην αγορά θα δημιουργηθεί πλεόνασμα 30 μονάδων προϊόντος.
Η σωστή απάντηση σύμφωνα με την επιτροπή εξετάσεων αλλά και σχεδόν το σύνολο των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε σχολεία ή φροντιστήρια, είναι η επιλογή (β). Όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια η σωστή επιλογή είναι η (α) και αναδεικνύω την παραπάνω στρέβλωση με στόχο όχι να θίξω τους συναδέλφους που έβαλαν τα θέματα (τα οποία δεδομένων των συνθηκών ήταν εξαιρετικά) αλλά για να μην επαναληφθούν παρόμοια επιστημονικά λάθη στο μέλλον. Το παρακάτω διάγραμμα θα μας διαφωτίσει καλύτερα.
Εάν το κράτος επιβάλλει ως «ανώτατη τιμή» τις 10 χρηματικές μονάδες, τότε οι παραγωγοί έχουν κίνητρο να προσφέρουν μόνο την ποσότητα των 60 μονάδων προϊόντος και φυσικά στην αγορά του αγαθού Ψ θα παρατηρηθεί υπερβάλλουσα ζήτηση, πιθανά ουρές, εκτός και εάν το κράτος μεριμνήσει και ορίσει άλλους τρόπους διανομής (π.χ. κουπόνια, κοινωνικά κριτήρια, λοταρία). Υπάρχει και η περίπτωση να δημιουργηθούν φαινόμενα μαύρης αγοράς, όπου οι παραγωγοί θα προσπαθήσουν να αποκομίσουν το μέγιστο για αυτούς όφελος. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό η 1η μονάδα να πωληθεί έως και: QD = 140-4Ρ ή 1 = 140 – 4Ρ ή ΡΜ.Α. = 34,75 χρηματικές μονάδες. Αντίστοιχα η 2η μονάδα υπάρχει πιθανότητα να πωληθεί έως και: QD = 140-4Ρ ή 2 = 140 – 4Ρ ή ΡΜ.Α. = 34,5 χρηματικές μονάδες κ.ο.κ.
Από την παραπάνω ανάλυση καταδεικνύεται εμφανώς ότι:
1. η μέγιστη τιμή στη «μαύρη αγορά» μπορεί να ξεπεράσει τις 20 χρηματικές μονάδες.
2. Οι παραγωγοί είναι πιθανό και όχι βέβαιο ότι θα επιδιώξουν να τιμολογήσουν το προϊόν στην μέγιστη τιμή της «μαύρης αγοράς» που μπορούν να πετύχουν. Αυτό σημαίνει ότι το προϊόν είναι πιθανό να πωληθεί σε οποιαδήποτε τιμή πάνω από την νόμιμη, άρα και η τιμή των 15 χρηματικών μονάδων είναι πιθανό να εμφανιστεί στην αγορά.
3. Για ποιο λόγο ΟΛΟΙ οι παραγωγοί να διαθέσουν το προϊόν στην τιμή που θα ήταν διατεθειμένοι οι καταναλωτές να απορροφήσουν την 60η μονάδα, δηλαδή την τιμή των 20 χρηματικών μονάδων; Είναι πιθανό οι παραγωγοί να συνεννοηθούν μεταξύ τους; Εάν η απάντηση είναι ναι, τότε μιλάμε για άλλη μορφή αγοράς δηλαδή μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο που λειτουργεί ως καρτέλ τα οποία (δυστυχώς) είναι εκτός ύλης.
Είναι κρίμα λοιπόν για την εμμονή σε αυτή την λάθος επιστημονική λογική και κυρίως είναι κρίμα που αδικήθηκαν όσοι μαθητές απάντησαν ορθά ότι η σωστή επιλογή είναι η (α).
Comments